1929 Dünya İktisadi Bunalımı
1929 Dünya İktisadi Bunalımı
Ekim 1929’da New York borsasının çökmesiyle başlayan Büyük Dünya Bunalımı, tüm dünyada 1933’e değin yoğun bir biçimde yaşanmış, bu tarihten sonra silahlanma yarışına koşut olarak, gelişmiş ülke ekonomileri yavaş yavaş canlanmaya başlamıştır. 20.yy’ın ilk dünya çapındaki bunalımı olan 1929 Bunalımı’nda yalmzca gelişmiş ülkelerde 50 milyon kişi işsiz kalmış, iflaslar, dünya üretim ve ticaretindeki düşüşler o zamana değin görülmemiş boyutlarda olmuştur. Avrupa’da Faşizmin, dünyada Militarizmin yükselişi, Dünya Bunalımı’nın yarattığı koşullarda gerçekleşmiştir.
ABD’de başlayan ve Ekim 1929’da New York borsasının çöküşüyle simgeleştirilen bu bunalımın tohumları "canlanma dönemi” olarak adlandmlan 1924-1929 arasında atılmıştı. I.Dünya Savaşı ’ndan sonra dünya ekonomisindeki iktisadi etkinlikler, ABD ekonomisine ve parasal politikasına bağımlı duruma gelmişti. "Neşeli 1920’ler" olarak anılan dönemde, ABD ekonomisinde, otomobil, elektrikli mallar ve petrol gibi yeni sanayilere yapılan yatmmlar büyük bir canlılık doğurmuş, büyük kâr beklentileri, hisse senetleri alım satımının yoğunlaşmasına ve bunların fiyatlarının hızla yükselmesine yol açarak, aynı zamanda spekülatif yatırım ve alım satımları çok çekici bir alan durumuna getirmişti.
Bu dönemde ilk bunalım belirtileri tarımsal üretim alanında görülmeye başlandı. I.Dünya Savaşı nedeniyle tüm ülkeler tarımsal üretim kapasitelerini artırmışlardı. Savaştan sonra, talebe göre bir dünya tarımsal üretim fazlasının ortaya çıkmasıyla birlikte 1920’lerin ortalarından başlayarak tanm ürünleri fiyatları düşmeye başladı. Hem gelişmiş, hem de gerikalmış ülkelerin tarım kesimlerindeki üreticilerin gelirlerindeki düşüş, bunların sanayi kesiminin mallanna olan talebini de düşürdü. Dünya üretim kapasitesi ve üretimi artmıştı, ancak bu fazla üretim, tarımsal bunalım, yüksek gümrük duvarları, adaletsiz gelir dağılımı ve özellikle ABD’nin güttüğü parasal politika nedeniyle, dünya çapında satılamıyor, tüketilemiyordu.
ABD ağır tazminatlar ödemek durumunda kalan yenik devletlere, 1924 Dawes Planı’yla büyük krediler açmaya başlayınca başta Almanya olmak üzere, bu ülkeler üretimlerini artırıp, tazminat ve borçlanm ABD’ye mal olarak ödemek istediklerinde, ABD kendi pazarını korumak amacıyla buna yanaşmadı. Dolayısıyla yeterince ihracat yapamayan yenik devletler borçlarını ödeyemez duruma geldiler.
19.yy’da İngiltere’nin dünya ekonomisinde oynadığı rolü, I.Dünya Savaşı’ndan sonra üstlenen ABD, İngiltere’nin güttüğü parasal politikadan farklı olarak, hem dünya ülkelerine kredi açıyor, hem de ihracat fazlası politikası güderek, diğer ülkelerin ABD’ye olan borçlarını ödemesini olanaksız kılıyordu. 1928’de ABD' nin Avrupa’ya açtığı kredilerin kesintiye uğraması ve geri çekilmeye başlanmasıyla birlikte, ekonomileri büyük ölçüde bu kredilere dayanan Avrupa ülkelerinin ekonomileri bunaltma girmeye başladı. Bunun üstüne ABD’deki 1929 Bunalımı da eklenince, tüm dünya ülkelerinde doğrudan ABD ekonomisine ve iktisat politikalarına bağlı olarak bunalım daha da derinleşti.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
Ekim 1929’da New York borsasının çökmesiyle başlayan Büyük Dünya Bunalımı, tüm dünyada 1933’e değin yoğun bir biçimde yaşanmış, bu tarihten sonra silahlanma yarışına koşut olarak, gelişmiş ülke ekonomileri yavaş yavaş canlanmaya başlamıştır. 20.yy’ın ilk dünya çapındaki bunalımı olan 1929 Bunalımı’nda yalmzca gelişmiş ülkelerde 50 milyon kişi işsiz kalmış, iflaslar, dünya üretim ve ticaretindeki düşüşler o zamana değin görülmemiş boyutlarda olmuştur. Avrupa’da Faşizmin, dünyada Militarizmin yükselişi, Dünya Bunalımı’nın yarattığı koşullarda gerçekleşmiştir.
ABD’de başlayan ve Ekim 1929’da New York borsasının çöküşüyle simgeleştirilen bu bunalımın tohumları "canlanma dönemi” olarak adlandmlan 1924-1929 arasında atılmıştı. I.Dünya Savaşı ’ndan sonra dünya ekonomisindeki iktisadi etkinlikler, ABD ekonomisine ve parasal politikasına bağımlı duruma gelmişti. "Neşeli 1920’ler" olarak anılan dönemde, ABD ekonomisinde, otomobil, elektrikli mallar ve petrol gibi yeni sanayilere yapılan yatmmlar büyük bir canlılık doğurmuş, büyük kâr beklentileri, hisse senetleri alım satımının yoğunlaşmasına ve bunların fiyatlarının hızla yükselmesine yol açarak, aynı zamanda spekülatif yatırım ve alım satımları çok çekici bir alan durumuna getirmişti.
Bu dönemde ilk bunalım belirtileri tarımsal üretim alanında görülmeye başlandı. I.Dünya Savaşı nedeniyle tüm ülkeler tarımsal üretim kapasitelerini artırmışlardı. Savaştan sonra, talebe göre bir dünya tarımsal üretim fazlasının ortaya çıkmasıyla birlikte 1920’lerin ortalarından başlayarak tanm ürünleri fiyatları düşmeye başladı. Hem gelişmiş, hem de gerikalmış ülkelerin tarım kesimlerindeki üreticilerin gelirlerindeki düşüş, bunların sanayi kesiminin mallanna olan talebini de düşürdü. Dünya üretim kapasitesi ve üretimi artmıştı, ancak bu fazla üretim, tarımsal bunalım, yüksek gümrük duvarları, adaletsiz gelir dağılımı ve özellikle ABD’nin güttüğü parasal politika nedeniyle, dünya çapında satılamıyor, tüketilemiyordu.
ABD ağır tazminatlar ödemek durumunda kalan yenik devletlere, 1924 Dawes Planı’yla büyük krediler açmaya başlayınca başta Almanya olmak üzere, bu ülkeler üretimlerini artırıp, tazminat ve borçlanm ABD’ye mal olarak ödemek istediklerinde, ABD kendi pazarını korumak amacıyla buna yanaşmadı. Dolayısıyla yeterince ihracat yapamayan yenik devletler borçlarını ödeyemez duruma geldiler.
19.yy’da İngiltere’nin dünya ekonomisinde oynadığı rolü, I.Dünya Savaşı’ndan sonra üstlenen ABD, İngiltere’nin güttüğü parasal politikadan farklı olarak, hem dünya ülkelerine kredi açıyor, hem de ihracat fazlası politikası güderek, diğer ülkelerin ABD’ye olan borçlarını ödemesini olanaksız kılıyordu. 1928’de ABD' nin Avrupa’ya açtığı kredilerin kesintiye uğraması ve geri çekilmeye başlanmasıyla birlikte, ekonomileri büyük ölçüde bu kredilere dayanan Avrupa ülkelerinin ekonomileri bunaltma girmeye başladı. Bunun üstüne ABD’deki 1929 Bunalımı da eklenince, tüm dünya ülkelerinde doğrudan ABD ekonomisine ve iktisat politikalarına bağlı olarak bunalım daha da derinleşti.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
Etiketler: 1929 Bunalımı, Ekonomi, İktisat Sosyolojisi, Kriz, Sosyoloji, Tarih
0 Yorum:
Yorum Gönder
Kaydol: Kayıt Yorumları [Atom]
<< Ana Sayfa